شخصی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرسید: آیا انسان با ایمان ممكن است گاهى ترسو باشد؟
گفت: آرى
پرسید آیا ممكن است بخیل باشد؟
گفت: آرى
پرسید آیا ممكن است دروغ بگوید؟
گفت: نه ، چون دروغ از نشانه ‏هاى نفاق است و نفاق با ایمان سازگاری ندارد

**********
مسلمانان می دانند که خدایی جز الله نیست ولی بسیاری از آنها در عمل به دستورات خداوند کوتاهی می کنند! می دانند شیطان دشمن آنهاست اما از او اطاعت می کنند مانند شاگردی که می داند درس خواندن خوب است و راهنمایی های معلم، به نفع اوست اما درس نمی خواند ، تنبل است ، بازیگوش است او چیزی را که معلم به او می گوید می داند ولی بر خلاف آن عمل می کند
رابطه علم و عمل مانند رابطه آتش و گرما نیست که وقتی علم بود عمل هم پشتش بیاید! چه بسیارند کسانی که به آنچه می دانند عمل نمی کنند! چه بسیارند کسانی که نتیجه اعمالشان را می بینند ولی عبرت نمی گیرند و باز همان اشتباه را تکرار می کنند!
همه مردم دنیا می دانند دروغ بد است ولی چه کسی است که دروغ نگفته باشد و در این میان فرقی میان مسلمان و غیر مسلمان نیست
البته بعضی ها ادعا می کنند که مسلمانان بیشتر از غیر مسلمانان دروغ می گویند و اینطور می خواهند القا کنند که این افراد چون مسلمانند دروغ در ذاتشان نهادینه شده و به همین خاطر است که دروغ می گویند !
سوال این است که چرا غیر مسلمانان دروغ می گویند؟! آنها که مسلمان نیستند تا دروغ در ذاتشان نهادینه شده باشد! آنها چرا دروغ می گویند؟! چون زشت بودن دروغ پیش از آنکه یک آموزه اسلامی باشد یک امر فطری و انسانی است و پیش ازآنکه دینی به نام اسلام آن را به عنوان یک عمل نادرست معرفی کند همه آن را بد می دانند هیچگاه کسی نبوده که زشتی دروغ را نداند در عین حال کسی هم نبوده که بارها دروغ نگفته باشد همه ما در طول عمر خود به دلایل مختلف دروغ گفته ایم و می گوییم اگر این ایراد گرفته شود که با اینکه در اسلام دروغگویی گناه شمرده شده پس چرا مسلمانان دروغ می گویند به غیر مسلمانان هم همین ایراد وارد است که آنها چرا دروغ می گویند ؟و اگر این قضیه مربوط به اسلام می شود دلیل دروغ گفتن کسانی که دینشان اسلام نیست چیست؟!
شاید بعضی ها بگویند دلیل دروغ گفتن غیر مسلمانان این است که از عاقبت کار خود(که عذاب الهی است) بی اطلاعند در جواب می گوییم اولا اینطور نیست که ازعاقبت دروغ گفتن اطلاعی نداشته باشند چون شواهد عینی آن را در اطراف خود مشاهده می کنند وثانیا بسیاری از رفتارهای ناپسند انسان به دلیل عدم اطلاع از بدی یا عدم آگاهی نسبت به عواقب آن نیست بلکه این صرفا یک انتخاب است که می تواند ناشی از عوامل دیگری باشد چرا که رفتار انسان همیشه برگرفته از عقاید و آگاهی های او نیست
از این جهت است که باید اسلام را از مسلمانان، مسیحیت را از مسیحیان و یهودیت را از یهودیان جدا کرد چه بسا که دین آنها چیزی گفته باشد و پیروانش طور دیگری عمل کنند هر چند از عواقب آن هم خبر داشته باشند
نکته اینجاست که معلومات و دانسته های انسان هر چند در انتخابهایش تاثیر می گذارند اما هیچ گاه تاثیر آن به پای ایمان و یقین نمی رسد به عبارتی اینطور می توان گفت که اگر یک مسلمان مرتکب گناهی می شود مهمترین دلیل آن بی ایمانی و بی تقوایی است هرچند عوامل دیگری مانند شهوت – غضب – غرور – طمع – ترس– دنیا طلبی– حسادت و یا غفلت که در همه انسانها وجود دارد نیزمی تواند در کار او دخیل باشد
به علاوه که چون انسان موجودی فراموشکار است نیاز به یک یاد آوری و هشدار دهنده قوی و دایمی دارد دارد تا دانسته هایش را به او یاد آوری نماید.
این جاست که برای سنجش اعمال باید سراغ یک منبع مشترک و همیشگی رفت. و همانطور که گفتیم بهترین منبع موجود در این زمینه فطرت است و از آن جهت که فطرت مسلمان و غیر مسلمان یکی است معیار خوبی برای این امر است.
این فطرت است که به ما می گوید دروغ بد است و راستگویی خوب است ، ظلم بد است و عدالت خوب. مسلمانی که دروغ می گوید پیش از آنکه با یک دستور اسلامی مخالفت کرده باشد با یک امر فطری که نزد همه افراد مشترک است مخالفت کرده. آنچه باعث تفاوت میان این دو می شود این است که یک مسلمان دینی دارد که مُهر تایید بر امور فطری او میزند اما غیر مسلمان چنین دینی ندارد در حالی که زمینه آگاهی هر دوی اینها نسبت به مباحث فطری یکی است
امام کاظم علیه السلام درباره کسانی که ادعای شیعه بودن می کنند می فرماید:
اگر شیعیانم را زیر و رو کنم، جز ادعا چیزی دیگری ندارند و اگر آنان را آزمایش کنم بسیاری از آنها سر از ارتداد در می آورند و اگر ایشان را تصفیه نمایم از هزار نفر جز یک نفر خالص نباشد و اگر غربالشان کنم با من جز خواص و نزدیکانم نمانند ، فراوانند افرادی که بر پشتی ها تکیه می زنند و می گویند: ما شیعه ‌علی هستیم !!! شیعه علی کسی است که کردارش موافق گفتارش باشد(۱)

نتیجه بحث اینکه انتظار ما نسبت به اینکه  فکر می کنیم هر کس باید به همه چیزهایی که می داند عمل کند انتظار بی جایی است چرا که هیچ ارتباط صد در صدی میان علم و عمل اشخاص وجود ندارد تنها اثری که از این نوع نگاه ممکن است گرفته شود بدبینی نسبت به اعتقادات مردم به خاطر عمل نکردن به معلوماتشان است

پاورقی
۱- روضه کافی ج۱ ص۴۷۱