غم و شادی از جمله نیازهای ضروری زندگی انسان است. شاید برخی ، این حرف را قبول نداشته باشند اما انسان در این دنیا هم به غم نیاز دارد هم به شادی.

اگر غم نباشد انسان بی انگیزه می شود
اگر شادی نباشد انسان افسرده می شود
درست مانند گرسنگی و سیری که هر دو باید باشد. اگر گرسنگی نباشد کسی تلاش نمی کند اگر سیری نباشد امید و انگیزه ای برای تلاش دوباره درکار نخواهد بود.
مسئله ای که وجود دارد برقرار کردن تعادل میان اینهاست چون اگر هر کدام بر دیگری غلبه کند زندگی از حالت طبیعی خارح می شود.
بعضی اشخاص از روی ناآگاهی یکی از این دو را گرفته و در آن افراط می کنند و به دیگری توجهی نمی کنند. در سالهای اخیر نیز بدلایلی تاکید بر روی شاد بودن و شاد زیستن دایمی دارند این در حالی است که اسلام بر میانه روی و پرداختن به همه امور به اندازه و بجا تاکید دارد
امام کاظم علیه السلام می فرمایند: اوقات خود را به چهار قسمت تقسیم کنید
یک بخش برای کسب روزی
بخش دیگر برای راز و نیاز و عبادت با خدا
بخش دیگر به معاشرت با خانواده و دوستان و خویشان
و بخش آخر را به تفریح و استفاده از لذتهای مشروع اختصاص دهید.
از این روایت به خوبی استفاده می شود که انسان باید به همه جوانب وجودی خود چه جسمی و چه روحی توجه کند و پرداختن به یک قسمت ، او را از توجه به قسمتهای دیگر باز ندارد. علاوه بر اینکه در اسلام توصیه و تاکید زیادی برای شادی و نشاط شده است اما در هیچ کجا توصیه به افسردگی و غم نشده است. البته روایتی هست که از قول امام معصوم می فرماید: مسلمان واقعی کسی است که در شادی اهل بیت علیهم السلام شاد و در ناراحتی آنها غمگین باشد اما نکته اینجاست که اولا غمگین بودن به معنای افسرده بودن نیست و ثانیا در اسلام تعداد روزهای عزا و شادی با هم برابری می کنند . البته دقت در این نکته هم لازم است که تمام توصیه ها به هر نوع عزاداری مستحب است یعنی خوب است که انجام شود اما واجب نیست.هر چند تاکید زیادی بر آن شده باشد. 
اقسام شادی
شادی و نشاط را به هر گونه ای تقسیم بندی کنیم در دو شکل شادی های خوب و شادی های بد قابل بررسی هستند
۱ـ شادی های خوب
از نظر اسلام شادی خوب ویژگی های زیر را دارد
الف: همراه با گناه نباشد
طبیعی است شادی و نشاطی که با خوردن مشروبات الکلی ، مصرف مواد مخدر، ارتکاب گناهان جنسی و . . برای انسان حاصل می شود نه تنها مورد تایید نبوده که برای آن جریمه نیز در نظر گرفته شده است ، مهمترین دلیل این امر مضر بودن چنین شادیهای موقتی در زندگی می تواند باشد.
ب: باعث غفلت از خدا نشود.
طبق آیات قرآن ، مهمترین وظیفه انسان عبادت است.
وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ ( ذاریات۵۶) (من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اينكه عبادت كنند)
از طرفی عبادت در اسلام منحصر به زمان ، مکان و اعمال خاصی نمی شود و اینکه کسی همواره به یاد خدا باشد برای او عبادت ثبت می شود. از این رو شادیهایی که شخص را از انجام مهمترین وظیفه خود غافل کند منع شده است
ج: زیاده روی در آن نباشد
اسلام دین تعادل و میانه روی است. هر گونه تند روی یا کند روی در اسلام منع شده است. این قضیه فقط مربوط به مسئله غم و شادی نیست و تمام کارهای انسان را شامل می گردد. به هر گونه زیاده روی اصراف می گویند. از جمله در قرآن درباره زیاده روی درخوردن و آشامیدن می فرماید:كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفينَ (۳۱اعراف) (و (از نعمتهاى الهى) بخوريد و بياشاميد، ولى اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست نمى‏ دارد!)
از این جهت است که می گوییم زیاده روی در هر چیزی چه شادی و چه غم ممنوع است. شاید به همین دلیل باشد که گوش کردن به هر نوع موسیقی که شنونده را از حال عادی و طبیعی خارج کرده و او را بیش از حد شاد یا غمگین نماید نیز حرام اعلام شده است.
چگونه شاد باشیم
همانطور که گفته شد شادی در اسلام ممنوع نیست بلکه شرایطی برای آن گفته شده که با رعایت آن انسان می تواند بهترین زندگی را در این دنیا تجربه نماید. برخی از راههایی که برای شاد بودن بدان توصیه شده بقرار زیر می باشد.
۱ـ به دیدن دوستان و اقوام خود برویم
آدمی ، موجودی اجتماعی است ، تا جایی که بدون حضور دیگران نمی تواند به حیات مادی و روحی خود ادامه دهد. یکی از چیزهایی که باعث نشاط در زندگی هر شخص می شود مراوده و ملاقلات افرادی است که به آنها علاقه دارد. گفتگو و معاشرت با اینگونه اشخاص باعث جایگزین شدن شادی به جای غم و اندوه می گردد.
۲ـ دیگران را شاد کنیم
در اینکه انسان از شاد شدن خود شاد می شود شکی نیست. اما بهتر از آن زمانی است که دیگران را نیز شاد می کند و چه بسا که شاد کردن دیگران تاثیرش بر شادی انسان بیشتری از شاد شدن خود انسان باشد. برای همین است که در اسلام به شاد کردن کسانی مانند همسر ، فرزند(مخصوصا دختر) ، پدر و مادر ، خواهر و برادر و خاله توصیه زیادی شده است.
۳- به دیگران کمک کنیم
کمک به دیگران به خودی خود حال آدمی را خوب می کند. جالب است که وقتی دیگران به ما کمک می کنند چنین حالتی برای ما اتفاق نمی افتد و حتی شاید چون باعث مدیون شدن یا سرافکندگی ما می شود از آن ناراحت نیز بشویم. وقتی به دیگران کمک می کنیم حس مفید بودن و قدرت مند بودن پیدا می کنیم که شاید دلیل خوب شدن حال ما هم همین موضوع باشد.
۴ـ در مناسبتهای شاد مذهبی ، ملی و خانوادگی جشن بگیریم
زندگی با تمام فراز و نشیبهایی که دارد بعد از مدتی برای انسان یکنواخت و خسته کننده می شود. برای جدا شدن از این یکنواختی ، خوب است در مناسبت های ملی و مذهبی که پیش می آید روال عادی زندگی خود را بر هم بزنیم و برای تنوع هم که شده تغییراتی هر چند کم و کوتاه در زندگی خود ایجاد کنیم. خوشبختانه ما در ایران مناسبتهایی از این دست کم نداریم و این بهترین فرصت است تا برای این منظور از آنها استفاده نماییم
۵- به دیگران سوء ظن نداشته باشیم
سوء ظن به معنای بدگمان بودن است که ریشه در عدم اطمینان و اعتماد نسبت به دیگران دارد. این بدگمانی به هر دلیلی که باشد باعث می شود ما نتوانیم با دیگران تعامل سازنده ای داشته باشیم و این به خودی خود باعث از بین رفتن یک زندگی همراه با شادی ونشاط در جامعه می شود. از مهمترین اثرات بدگمانی می توان به تنهایی ماندن و انزوا و افسردگی اشاره کرد. تصور کنید یک جامعه با چنین رویکردی چگونه می تواند پله های ترقی و پیشرفت را طی نماید.
۲- شادی های بد
گر چه شادی ، اگر به جا و درست باشد بسیار خوب است ولی اگر باعث غفلت انسان از انجام وظایف خود بشود باید کنترل شود چون در اسلام همه چیز بر اساس تعادل است و اگر از حالت طبیعی خارج شده و باعث ضرر و زیان شود ، مورد تایید نیست! به علاوه که برخی شادی ها از اصل و ریشه خوب نیستند مثل شادی که از گناه حاصل شود یعنی انسان از اینکه گناه می کند خوشحال باشد هر چند این ، خیلی کم اتفاق می افتد ولی بسیار زشت است که کسی از گناه خود - چون گناه است - خوشحال باشد. مانند اینکه کسی دروغ بگوید و از دروغ گفتن  ، بدون در نظر گرفتن مسائل دیگرخوشش بیاید. امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند: شادی به گناه، از انجام دادن آن زشت تر است
مورد بعدی ، شادی از نتیجه گناه است. مثل اینکه کسی از آزار دادن دیگران لذت ببرد. فرق این مورد با مورد قبلی این است که در مورد قبلی از خود گناه خوشحال بود ولی در مورد دوم از نتیجه گناه خوشحال است .این نوع شادی هم در اسلام بسیار مذمت و نکوهش شده است.
مورد بعد ، شادی از لغزش و اشتباه دیگران است یعنی از اینکه ببینیم کسی مرتکب اشتباه یا گناهی شده یا مشکلی برایش پیش آمده خوشحال باشیم! حضرت امیرعلیه السلام می فرمایند: به لغزش دیگران خوشحال مشو زیرا تو نمی دانی که زمانه با تو چه خواهد کرد.
مورد بعدی شادی است که بر اثر لودگی و دروغگویی برای انسان بدست بیاید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: وای بر کسی که سخنی دروغین بگوید تا مردم را بخنداند وای بر او وای بر او وای بر او
مورد بعد شادی است که از روی غرور به انسان دست بدهد. افراد کم ظرفیت با رسیدن به مقداری ثروت یا یک مقام دنیوی به اصطلاح دچار بحران شخصیت شده و خود را گم می کنند و مغرورانه به آنچه دارند شادمان می شوند ، غافل از این که همه آنچه دارند از جانب خداست و وسیله ای برای امتحان آنان ، پس این غرور جز از سر نادانی و جهالت نمی تواند باشد. قرآن درباره قارون که به داشته های خود مغرور بود می فرماید: «لاتفرح انّ اللّه لا یحبّ الفرحین ( مغرورانه شادی مکن که خدا شادی کنندگان مغرور را دوست ندارد)
ادامه دارد