حجاب در آیین مسیحیت
ضرورت عفاف و حجاب در آیین مسیحیت
آیین مسیحیت نه تنها احکام شریعت یهود در مورد حجاب زنان را تغییر نداده، بلکه قوانین آن را استمرار بخشیده است و در برخی موارد قدم را فراتر نهاده و با تاکید بیشتری اهمیت رعایت عفت را مطرح ساخته است؛ چرا که در شریعت یهود تشکیل خانواده و ازدواج امری مقدس محسوب می‌شود، حال آنکه از دیدگاه مسیحیت تجرد مقدس شمرده شده است؛ لذا روشن است که برای از بین بردن زمینه تحریک و تهییج، زنان به رعایت پوشش کامل و دوری از آرایش و تزیین به صورت شدیدتری فراخوانده شده‌اند.
در انـجیل متی از قول حضرت عیسی (علیه السلام) آمده است: «شنیده‌اید که به اولین (ادیان گذشته) گفته شده است زنا مکن، لیکن من به شما می‌گویم هر کس به زنی نظر شهوت اندازد، همان دم در دل خود با او زنا کرده است. پس اگر چشم راستت تو را بلغزاند، قلعش کن و از خود دور انداز...» (انجیل متی: ۵/۳۱-۲۷).
در رساله پطرس رسول در مورد نحوه پوشش و آرایش زنان مسیحی آمده است: «و شما را زینت ظاهری نباشد، از بافتن موی و متحلی شدن به طلا و پوشش لباس، بلکه انسانیت قلبی در لباس غیرفساد، روح تعلیم و آرام که نزد خدا گرانبهاست، زیرا بدین گونه زنان مقدس در سابق نیز که متوکل به خدا بودند، خویشتن را زینت (باطنی) می‌کردند و شوهران خود را اطاعت می‌کردند مانند ساره که ابراهیم را مطیع می‌بود و او را آقا می‌خواند و شما دختران او شده‌اید» (رساله پطرس:۳/۶-۱).

پطرس در این کلام به دو نکته «نداشتن زینت ظاهری» و «استفاده از لباس غیرفساد» در باب نحوه پوشش اشاره کرده که هر دو، مخصوص زنان مقدس و مؤمن است.
پولس نیز در این باره کلامی دارد: «همچنین زنان خویشتن را بیارایند به لباس مزین به حیا و پرهیز، نه به زلف‌ها و طلا و مروارید و رخت گرانبها، بلکه چنان که زنانی می‌شاید که دعوی دین‌داری کنند به اعمال صالـحـه»(رساله اول پولس به تیموتائوس: ۲/۱۵-۹).
در آیین مسیحیت بر ضرورت عفاف و خانه‌نشینی زنان تأکید شده است، چنانکه پولس به تیطس می‌نویسد: «اما تو سخنان شایسته تعلیم صحیح را بگو که مردان هوشیار و باوقار و خرداندیش در ایمان و محبت و صبر صحیح باشند. همچنین زنان پیر در سیرت متقی باشند و نه غیبت‌گو و نه بنده شـراب زیاد، بـلکه معلـمات تعلیم نیکو، تا زنان جـوان را خرد بیـاموزنـد که شـوهر دوست و فرزند دوست باشند و خرداندیش و عفیفه و خانه‌نشین و نیـکو و مطیع شوهران خود که مبادا کلام خدا متهم شود» (رساله پولس به تیطس: ۲/۷-۳).
از مضامین مذکور برمی‌آید که پوشش مورد نظر برای زنان، لباسی غیرتحریک‌آمیز و خالی از زینت است؛ در عین حال مطالبی در مورد ضرورت پوشش سر برای زنان هنگام نیایش نیز در رسـالات پولـس دیده مـی‌شود: «حال نـظر خـودتان دراین‌باره چیست؟ آیا درسـت است که یـک زن در یک جمع بدون پوشش سر دعا کند، ...» (رساله پولس به قرنتیان:۱/۱۵-۱۱).
بعضی مسیحیان از عبارت فوق، پوشش سر را تنها هنگام دعا مستند می‌دانند، ولی سیره عملی مسیحیان درصدر مسیحیت مؤید رعایت حجاب زنان مسیحی در اجتماعات می‌باشد.
در دستورات دینی پاپ‌ها و بزرگان صدر مسیحیت در باب لزوم رعایت عفاف و حجاب نکات مختلفی آمده است. در سیره بزرگان مسیحیت و قرون وسطی نیز توجه به رعایت عفت و حجاب وجود داشته و لذا عموم زنان مسیحی بدان عامل بوده‌اند. تنها از قرن سیزده و سپس رنسانس است که تحولات عقیدتی و اجتماعی منجر به کاهش رعایت آن می‌شود. به طوری که ترتولیان(متولد۱۶۰م) در رساله مشهورش به نام «درباره حجاب باکره‌ها»می‌نویسد: «زنان جوان، حجاب‌هایتان را در کوچه و خیابان می‌پوشید. بنابراین شما باید آنها را در کلیسا بپوشید و شما وقتی در میان نامحرمان هستید حجاب دارید، پس در میان برادرانتان (دینی) نیز حجاب داشته باشید» (ر.ک. حکیم الهی، ۱۳۴۲).
حتی مواقعی که زنان در حفظ حجاب کوتاهی می‌کردند، بزرگان مسیحیت به زبان نهی سخن می‌گفتند، مثلاً در کلام «برتولد» اهـل «ریجنس بورگ» (حدود سال ۱۲۲۰) آمده است: «شما ای مردان می‌توانید به این کارها پایان بخشید و دلاورانه به مبارزه با آن قیام کنید، ابتدا با سخن خوش و اگر باز سرسختی نشان دهند. قدم میان نهید و روبند (تزیین شده) را از سر زن کشیده و پاره کنید و حتی اگر چهار دانه از موها نیز کنده شد آن را در آتش افکنید» (دورانت، ۱۳۶۵: ج ۳، ص ۴۹۸).
در این کلام، استفاده تزئینی از روبنده نهی شده که خود حاکی از آن است که روبنده تا آن زمان در میان زنان مسیحی رواج داشته است.
منشأ عفاف و حجاب در مسیحیت
نکته بسیار مهم آنکه منشأ عفت و پوشش در مسیحیت با دیگر ادیان متفاوت است. تعالیم خاصی که با عنوان آموزه‌های تجرد و ترک لذات دنیوی در عهد جدید وجود دارد، زمینه عفت پیشگی مطلق در حد رهبانیت را در یک مسیحی مومن فراهم می‌کند، به‌طوری که حتی ازدواج به عنوان راه دوم مطرح می‌شود و بر اساس تعالیم عهد جدید، تجرد بر ازدواج برتری دارد.
 سخنان پولس در رساله‌ها و سیره او
ستایش تجرد و پرهیز از ازدواج بارها توسط پولس تأکید شده است: «اما دربارة آن چه به من نوشته بودید مرد را نیکو آن است که زن را لمس نکند. لکن به سبب زنا هر مرد زوجه خود را بدارد و هر زن شوهر خود را بدارد... لکن این را می‌گویم به طریق اجازه نه حکم، اما می‌خواهم که همه مردم مثل خودم باشند، لکن هر کس نعمتی خاص از خدا دارد. یکی چنین و دیگری چنان؛ لکن به مجردین و بیوه زنان می‌گویم که ایشان را نیکو آن است که مثل من بمانند، لکن اگر پرهیز ندارند، نکاح بکنند؛ زیرا که از آتش هوس بهتر است» (رساله اول پولس به قرنتیان: ۷/۱۰-۱).
پولس علت بهتر بودن تجرد از ازدواج را چنین بیان می‌کند: «اما خواهش دارم که شما بی‌اندیشه باشید، شخص مجرد در امور خداوند می‌اندیشد که چگونه رضامندی خداوند را بجوید و صاحب زن در امور دنیا می‌اندیشد که چگونه زن خود را خوش سازد و میان زن منکوحه و باکره نیز تفاوتی است؛ زیرا باکره در امور خداوند می‌اندیشد تا هم در تن و هم در روح، مقدس باشد، اما منکوحه در امور دنیا می‌اندیشد تا شوهر خود را خوش سازد»
بنابراین، منشأ رعایت حریم میان زن و مرد بیگانه و فلسفه پوشش خاص زنان مسیحی، اولاً طلب عفت مطلق از لذایذ دنیوی است و ثانیاً بر اساس تعالیم مسیحیت، زنی که خارج از کانون خانواده به خودآرایی بپردازد و باعث لغزش مردان بیگانه گردد، از نظر معنوی دچار مرگ می‌شود؛ زیرا طبق گفته پولس «زن عیاش در حال حیات مرده است» (رساله پولس به تیموتائوس: ۵/۶).
سیره عملی بانوان مسیحی در طول تاریخ
حضرت مریم در مسیحیت سیرة پاکی دارد و پوشش تمام قد او که در مچسمه های ساخته شده از ایشان دیده می شود از صدر مسیحیت تا اوایل رنسانس ادامه داشته است. حتی پس از رنسانس با وجود فضای غیرمذهبی که بر غرب سایه افکند، باز هم با پوشش سر، خصوصاً با شنل نیلی رنگ دیده می‌شود که این امر حکایت از رعایت حجاب در زندگی این بانوی بزرگوار دارد.
اما امروزه تحت تأثیر فضای مدرنیستی غرب، حجاب زنان در فرق کاتولیک‌ و ارتدکس تنها در کلیسا و هنگام عبادت مورد تأکید است و برای زنان مؤمن، تنها عدم زینت ظاهری و آرایش همراه با سادگی در لباس توصیه می‌شود.
حجاب در آیین اسلام
همان طور که در همه ادیان الهی حفظ عفت به عنوان یک فضیلت اخلاقی و اجتماعی در پاسخ به ندای طبیعت و فطرت مورد تاکید قرار گرفته، در اسلام، رعایت عفت و حریم محرم و نامحرم برای زن و مرد مسلمان از اهمیت خاصی برخوردار است تا جایی که حجاب زن در برابر مردان بیگانه از ضروریات دین شمرده شده است (ر.ک. حکیم، ۱۹۶۹م: ج۵، ص۲۳۹).
آیات حجاب در قرآن کریم
آیات حجاب در طول ده سال حکومت اسلامی در مدینه بر پیامبر نازل گردید. این آیات در ابتدا، خطاب به زنان پیامبر بود و سپس مؤمنان را دربرگرفت و حکم جاری برای مسلمانان گشت. اهمّ این آیات از این قرار است:
الف) «يا نِساءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ ... وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى‏...» (ای زنان پیامبر شما اگر تقوا داشته باشید همانند دیگران نیستید؛ بنابراین، هرگز نرم و نازک با مردان سخن مگویید تا آن که دلش بیمار است به طمع افتد، بلکه متین و نیکو سخن بگویید و خانه را منزل‌گاه خویش قرار دهید و هرگز مانند دوره جاهلیت نخستین، آرایش و خودآرایی نکنید و نماز را برپای دارید و زکات را بپردازید و از خدا و رسولش اطاعت نمائید.(احزاب،۳۲-۳۱)
در این آیه بر عدم آرایش و زینت و رعایت عفت در رفتار تأکید شده است.
ب) «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ ... وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ...» ای کسانی که ایمان آورده‌اید داخل خانه پیامبر نشوید مگر آنکه به شما اجازه بر صرف غذا داده شود... و هنگامی که چیزی از وسایل زندگی از همسران پیامبر می‌خواهید، از پشت پرده بخواهید این کار دل‌های شما و آنها را پاک می‌دارد ....(احزاب، ۵۳)
در این آیه بر حفظ حریم همسران پیامبر با استفاده از پرده‌ تاکید شده است.
ج) «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ…» ای پیامبر، به همسران، دختران و بانوان مؤمن بگو روپوش‌های خود را برگیرند تا به عفاف و حریت شناخته شوند و مورد آزار و تعرض هوسرانان قرار نگیرند و خداوند، آمرزنده و مهربان است. (احزاب،۵۹)
در این آیه نزدیک کردن و در برداشتن جلباب (پوشش سراسری) مورد تأکید است که اندام را حفظ نماید (مکارم شیرازی، ۱۳۷۱: ذیل آیه ۵۹ سوره احزاب).
د) «قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ...وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ‏... وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفينَ مِنْ زينَتِهِن‏ ...» (نور، ۳۰ و ۳۱). (ای پیامبر) به مردان مؤمن بگو که چشم‌هایشان را فرو پوشند و فروج و اندامشان را محفوظ بدارند و این امر برای پاکیزگی شما بهتر است. بدرستیکه خداوند به هر چه انجام می‌دهید آگاه است و به زنان مؤمن بگو که چشم‌هایشان را فرو پوشند و فروج و اندامشان را محفوظ بدارند و زینت و آرایش خود را، جز آنچه ظاهر است، آشکار نسازند و سینة خود را با خمار (روسری) خود بپوشانند و زینت و جمال خود را آشکار نسازند، جز برای شوهران خود و پدران خود و ... (در اینجا محارم زن نام برده می‌شوند) و آنگونه پا به زمین نزنند که زیور پنهان پاهایشان معلوم شود و ای اهل ایمان! همه به درگاه خداوند توبه کنید. امید است که رستگار شوید.
این آیه لزوم پوشیدن نگاه از نامحرم را هم برای مرد و هم زن با عباراتی جداگانه مورد تأکید قرار داده و آشکار نکردن زینت و انداختن روسری بر روی سینه و گریبان را از زنان خواسته است.
با استفاده از آیات مذکور حدود حجاب چنین معین می‌گردد:
۱-  اندام در پوشش سراسری جلباب قرار گیرد.
۲-  برهنگی و آرایش زنان جاهلیت را در پیش نگیرند.
۳-  زینت خود را جز آن‌چه قهراً ظاهر می‌شود آشکار نکنند.
۴- وقتی چیزی رد و بدل می‌شود از پشت پرده و حجاب باشد 
۵- خِمار (روسری یا مقنعه) را بر سینه‌ها بیندازند تا برجستگی آنها را بپوشاند.
 حدود حجاب در روایات
بنا برآیات حجاب، زنان باید همه اندام خویش را بپوشانند؛ به‌طوری که زینت‌ها و زیبایی‌ها مشخص نباشد؛ ولی اجازه داده شده که به جهت نیازی که به ارتباط اجتماعی زنان وجود دارد، بعضی قسمت‌ها عیان گردد که در سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) به اسماء (خواهر عایشه)، این حدود کاملاً مشخص گردیده است: ای اسماء همین که زن به حد بلوغ رسید، سزاوار نیست چیزی از بدن او دیده شود، مگر دست و صورتش.
قول امام صادق (علیه السلام) نیز در پاسخ «فضیل بن سیار» چنین است: «فضیل بن سیار می‌گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم که آیا پاهای زن باید پوشیده شود؟

حضرت فرمود: بله آن چه زیر روسری قرار می‌گیرد و همچنین از محل دستبند به بالا، باید پوشیده شود» (کلینی، بی‌تا: ج۵، ص۵۲۱).
اهمیت رعایت عفاف در روایات
در تعالیم و دستورات دینی اسلام و در روایات متعدد از جایگاه عفاف و ابعاد آن بحث شده و ضرورت آن مورد تأکید قرار گرفته است. در روایات متعددی بهترین و برترین عبادات، «عفاف» عنوان شده (کلینی، بی‌تا: ج۲، ص۷۹) که بیانگر اهمیت فراوان این موضوع است. ابعاد عفاف نیز که بسیار گسترده است و همة شئون زندگی انسان را در برمی‌گیرد، در بیانات بزرگان دین به صورت برجسته‌ای تأکید و تصریح شده است. برای نمونه در باب عدم اختلاط مرد و زن و تماس با نامحرمان از حضرت علی (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «پیامبر اکرم هنگام اخذ بیعت از زنان با آنها شرط نمود که با مردان بیگانه (بدون ضرورت) سخن نگویند و با آنان در محیط خلوت ننشینند» (مجلسی، ۱۴۰۴ق: ج۸۲ ).
همچنین روزی پیامبر اکرم مشاهده کرد که مردان و زنان با هم از مسجد بیرون آمدند، به آنها خطاب کرد: «بهتر این است که شما صبر کنید تا مردها بروند؛ آنها از وسط و شما از کنار»

روزی رسول خدا به یکی از درها اشاره کرد و فرمود: «چه خوب است این در را به زن‌ها اخـتصاص بدهیم» (محدث نوری، ۱۴۰۸ق: ج۱۲، ص۲۷۲).
از دیگر ابعاد عفاف، پرهیز از نگاه حرام است. در کلام امام صادق (علیه السلام) در این باب آمده است: زنای چشم، نگاه به نامحرم است (حرعاملی، بی‌تا: ج۲۰، ص۱۹۱).
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به علی (علیه السلام) در مورد حدود نگاه می‌فرماید: «ای علی، به دنبال یک نگاه، دوباره نگاه مکن، زیرا نگاه نخست برای توست، ولی نگاه دیگر برای تو نیست» (همان، ج۳، ص۲۵).
جمع‌بندی
در آیین مسیح، نه تنها احکام دین یهود در باب حجاب زنان نسخ و نقض نشده، بلکه با شدت و قوت بیشتری دنبال شده است. تفاوت مهمی که میان این دو دین بزرگ الهی وجود دارد آن است که در دین مسیحیت «تجرد» امری مقدس و ممدوح شمرده می‌شود، حال آنکه در شریعت یهود ازدواج، مقدس و مورد تأکید بود. مجرد زیستن حضرت مسیح تا پایان عمر به اعتقاد مسیحیان و تجرد پولس پس از مسیحی شدن و سخنان و رساله‌های بزرگان این دین در باب ستایش تجرد و پرهیز از ازدواج عواملی هستند که گرایش به رهبانیت را در این دین توجیه می‌کنند. لذا در این دین بر ضرورت عفاف و رعایت پوشش کامل به منظور کاهش زمینه تحریک و تهییج در جامعه بیش از پیش تأکید و تصریح شده است. سیره عملی بانوان مسیحی در طول تاریخ نیز نشان دهنده پایبندی آنان به این مسأله است. تصاویری که از حضرت مریم بانوی مقدس عالم مسیحیت و دیگر زنان مسیحی در دست است، مؤید این مطلب می‌باشد. اما امروزه تحت تأثیر فضای مدرنیستی غرب، حجاب زنان در فرق کاتولیک و ارتدکس تنها در کلیسا و هنگام عبادت مورد تأکید می‌باشد.
تحقیق در متون دین اسلام، حاکی از آن است که مسأله عفاف و حجاب در این آیین، امری لازم و ضروری بوده و از جایگاه خاصی برخوردار است؛ چرا که هم در آیات و هم روایات بزرگان دین بر ضرورت رعایت عفاف و حفظ حجاب تأکید شده و مردان و زنان به‌طور جداگانه به داشتن عفاف در ابعاد مختلف زندگی فرا خوانده شده‌اند.
حدود حجاب هم که پوشاندن همه اندام به جز وجه و کفین است، در روایات اسلامی آمده است. همچنین در این دین، فلسفه و حدود پوشش زن و چرایی آن با صراحت بیشتری مورد توجه قرار گرفته و مواردی مانند حفظ پاکی زن و حفظ شخصیت او از طمع و آزار بیماردلان به عنوان منشأ این حکم ذکر گردیده است.

نشانی مقاله با اندکی تصرف https://b2n.ir/q78280